شیوه درست مراقبت از پستانها
بیشک همه ما از فواید اعجابانگیز شیر مادر برای فرزندش با خبر هستیم و بدیهی است بهعنوان یک مادر تمایل داریم هر آنچه میتوانیم انجام دهیم تا مجموعهای از بهترینها را در اختیار نوزادمان قرار دهیم اما نکتهای که میتواند ذهن ما را به خود مشغول کند، عواقبی است که شیردهی میتواند برای بدن بهخصوص ناحیه پستانها داشته باشد.
ایجاد تغییرات در اندازه، شکل و پوست این قسمت از بدن که برای بسیاری از لحاظ زیبایی بسیار بااهمیت است، در طول زندگی بهخصوص دوران بارداری و شیردهی همچنان ادامه دارد. اندازه و شکل پستانها تغییر زیادی میکند.
زمانی که شما باردار هستید و پستانها برای شیردهی آماده میشوند دچار تغییرات گوناگونی از جمله تغییر در اندازه شده و نوک پستان هم تیره رنگ، بزرگ و کمی کدر میشود. علاوه بر این تنها چند روز بعد از زایمان پستانها مملو از شیر شده و در نتیجه سنگین هم میشوند. بزرگ و سنگین شدن آنها یکی از دلایل اولیه کشیدگی بیش از حد پوست و ایجاد خطوط قابل مشاهدهای به نام استرچ مارکهاست.
زمانی که برای به اصطلاح گرفتن کودک از شیر برنامهریزی میکنید، یکی از مهمترین نکات قطع تدریجی است. این روش برای هر دو شما مفیدتر خواهد بود. هرچه آهستهتر و با برنامهریزی این کار را انجام دهید، زمان بیشتری برای جایگزینی بافتهای تازه چربی درون پستانها اختصاص خواهید داد.
اندازه یا سایز سینه با توجه به میزان انباشتگی چربی درون بافت سینهها مشخص میشود. تولید و ترشح شیر باعث متراکمتر شدن بافتها و سلولهای درون پستان خواهد شد اما بعد از شیردهی هم بافت چربی و هم بافتهای همبند میتوانند دچار تغییر مکانی شوند و شکل، اندازه و پوست پستان متفاوت شود. با این همه تغییر و تحول دور از ذهن نیست اگر این تغییرات دائمی باشند و پستانها هیچگاه به حالت قبلی باز نگردند. این تغییرات در افراد مختلف متفاوت است. برای مثال بعضی اندازه پستانشان بزرگ میماند و برخی جمع میشود. این تغییر حالتها اعم از آویزان و شل شدن پستانها میتواند ریشه در موارد مختلفی مثل ژنتیک، اضافه وزن در طول بارداری، شیردهی و سن و سال داشته باشد.
حال که تا حدودی با دلایل ایجاد این تغییرات آشنا شدید، آنچه بیشتر به چشم میآید و نقشش پر رنگتر میشود، چگونگی کاهش این عواقب یا عوارض است. اینکه، چگونه میتوانیم زیبایی بدن و پوست خود را حفظ کنیم؟ و تا حد ممکن با پیروی از دستورالعملهای مفید و کارآمد تأثیرات منفی ناشی از بارداری و شیردهی را به طرز چشمگیری کاهش دهیم.
عوارض شیردهی برای پستان و پوست آن
تورم و التهاب پستان
طبیعی است که در هفتههای ابتدایی شیردهی احساس کنید پستانهایتان سنگین و مملو از شیر هستند اما اگر همزمان این موضوع حس ناخوشایند و ناراحتکنندهای برایتان دارد و احساس میکنید سینههایتان بیش از اندازه سفت شده، ممکن است دچار التهاب و تورم سینه شده باشید. این عارضه معمولاً به دلیل تخلیه ناکافی شیر ایجاد میشود. برای مثال نوزادتان به مقدار لازم یا به دفعات شیر دریافت نکرده و همین موضوع باعث تجمع بیش از اندازه شیر در پستانها شده است.
چاره چیست؟
برای پیشگیری از ایجاد این عارضه توصیه میشود شیردهی را به دفعات مختلف در طول شبانهروز انجام دهید. سعی کنید اغلب ۸ تا ۱۲ مرتبه در روز شیردهی داشته باشید و برای انجام آن از هر دو پستان استفاده کنید. برای حل این معضل ناخوشایند، شیردهی شبانگاهی هم کاملاً ضروری است و به هیچ عنوان نباید از آن چشمپوشی کنید. به نحوه قرار گرفتن کودک در آغوشتان دقت کنید تا او بتواند به راحتی شیر بخورد و به این شکل پستان از انباشتگی زیاد شیر تخلیه شود.
درمان چیست؟
قبل از شیردهی دوش آب گرم بگیرید یا برای جایگزین از گذاشتن کمپرس گرم روی پستانها استفاده کنید تا شیر به خوبی در پستانها جریان پیدا کند. بعضی متخصصان توصیه میکنند حین شیردهی از کمپرس گرم استفاده کنید و بلافاصله بعد از اتمام آن و همچنین بین نوبتهای شیردهی از کمپرس سرد استفاده کنید. به خاطر داشته باشید چنانچه پستانها بیش از اندازه دچار تورم و التهاب شدهاند، استفاده از کمپرس گرم میتواند باعث جریان بیشتر خون در این نواحی و همزمان منجر به حادتر شدن این عارضه شود. بنابراین استفاده از کمپرس سرد بسیار ضروری است.
زمانی که در حمام هستید، سعی کنید بهطور مداوم درجه حرارت آب را بین گرم و سرد تغییر دهید. این روش باعث گردش بهتر جریان خون در بدنتان خواهد شد و پوستتان با طراوت باقی میماند. در انتها دوش آب سرد بگیرید تا پوست ناحیه پستانها مجدداً سفت و محکم شود.
ترکخوردگی و سوزش نوک پستان
در زمان شیردهی، قرار گرفتن اشتباه کودک در آغوش مادر یکی از شایعترین علتها در ایجاد ترک و سوزش نوک پستانهاست. زمانی که نوزادتان در موقعیت درستی واقع شود نوک پستان شما در انتهای دهان او قرار میگیرد و به این شکل نوک پستان از فشار مضاعف زبان و لثهها دور و ایمن خواهد ماند.
چاره چیست؟
باید مطمئن شوید کودکتان به خوبی شیوه درست مکیدن شیر را آموخته است. اگر حین شیردهی احساس درد میکنید ابتدا به آرامی او را از پستان خود دور کنید و دوباره او را به پستان نزدیک کنید و اجازه دهید شیر بخورد. سعی کنید کودکتان را نزدیک به بدنتان نگه دارید، بهطوری که دهان و بینیاش روبروی نوک پستان قرار گیرد. به این ترتیب به او این امکان را خواهید داد تا شیر را به راحتی و به طور کامل بمکد.
درمان چیست؟
ابتدا و برای آغاز شیردهی به دلیل شدت مکیدن نوزاد از پستانی استفاده کنید که کمتر در آن احساس درد میکنید. در پایان شیردهی برای تسکین درد و کاهش احساس ناراحتی کمی شیر تازه خودتان را روی نوک پستان ماساژ دهید. خوب است بدانید، شیر انسان دارای خاصیت آنتیباکتریالی است و استفاده از آن احتمال ابتلا به انواع مختلف عفونتهای پوستی را کاهش خواهد داد. چنانچه شیوههای درمانی ذکر شده برایتان کارآمد نبود و بهرغم استفاده از آنها باز هم احساس درد داشتید حتماً با پزشک یا فرد متخصص مشورت کنید تا در صورت امکان استفاده از کرم ویتامین E برایتان تجویز و بعد از مصرف آن درد به طور کامل برطرف شود.
۸ نکته پیشگیرانه برای حفظ زیبایی پستانها
۱- بیش از حد به پشت تکیه ندهید: حین شیردهی بهخصوص زمانی که نوزادتان خیلی کوچک است برای بالا نگه داشتن او در ارتفاع لازم از یک بالش کمک بگیرید تا ضمن اینکه کودکتان به راحتی شیر میخورد، از کشیدگی بیش از حد پستان نیز جلوگیری شود.
شیردهی میتواند نقش مؤثری در کاهش وزن مادر بعد از زایمان داشته باشد اما باید بدانید کاهش وزن سریع طیمدت کوتاهی باعث صدمه بیشتر به پوستتان خواهد شد. سعی کنید به مرور زمان وزن کم کنید تا پوستتان بتواند به خوبی زمان لازم برای تغییر داشته باشد.
۲- از پستانبند مناسب استفاده کنید: پوست ناحیه پستان برای بازگشت به حالت ارتجاعی خود نیازمند استفاده از یک پستانبند مناسب بهعنوان محافظ است. به همین منظور توصیه میشود در طول دوره شیردهی حتماً از پستانبندهای مخصوص شیردهی و ورزشی که پستانها را بالاتر از حد معمول نگه میدارند، استفاده کنید. این روش باعث پیشگیری از شُلشدگی بیشتر این قسمت از بدنتان خواهد شد.
۳- تا میتوانید چربی حیوانی مصرف نکنید: آنچه شما میخورید باعث حفظ شادابی و طراوت پوستتان خواهد شد. مصرف چربی حیوانی را کاهش دهید و برای جایگزین تا میتوانید از غلات کامل سبوسدار، حبوبات و سبزیجات برگ سبز تیره استفاده کنید. برای خوردن زمانبندی داشته باشید و در طول شیردهی بیشتر سالاد، روغن زیتون و میوههای تازه بخورید. خوراکیهایی که سرشار از ویتامین B (تخممرغ، ماهی و ماکیان) و E (دانههای روغنی و تخمهها) هستند. مصرف این ویتامینها کمک مؤثری به شادابی و حفظ خاصیت ارتجاعی پوستتان خواهد کرد.
۴- دوش آب گرم و سرد بگیرید: زمانی که در حمام هستید، سعی کنید بهطور مداوم درجه حرارت آب را بین گرم و سرد تغییر دهید. این روش باعث گردش بهتر جریان خون در بدنتان خواهد شد و پوستتان با طراوت باقی میماند. در انتها دوش آب سرد بگیرید تا پوست ناحیه پستانها مجدداً سفت و محکم شود.
۵- شیردهی را به تدریج قطع کنید: زمانی که برای به اصطلاح گرفتن کودک از شیر برنامهریزی میکنید، یکی از مهمترین نکات قطع تدریجی است. این روش برای هر دو شما مفیدتر خواهد بود. هرچه آهستهتر و با برنامهریزی این کار را انجام دهید، زمان بیشتری برای جایگزینی بافتهای تازه چربی درون پستانها اختصاص خواهید داد.
۶- از کاهش وزن سریع پرهیز کنید: شیردهی میتواند نقش مؤثری در کاهش وزن مادر بعد از زایمان داشته باشد اما باید بدانید کاهش وزن سریع طی مدت کوتاهی باعث صدمه بیشتر به پوستتان خواهد شد. سعی کنید به مرور زمان وزن کم کنید تا پوستتان بتواند به خوبی زمان لازم برای تغییر داشته باشد.
۷- بعد از شیردهی از کرمهای مخصوص استفاده کنید: حین شیردهی برای حفظ سلامت و ایمنی نوزادتان مجاز به استفاده از کرمهای مخصوص برای درمان زیبایی نیستید. بنابراین بعد از قطع کامل شیردهی میتوانید از کرمهای مرغوب و باکیفیت عرضه شده در بازار استفاده کنید.
۸- از عرقسوز شدن پستانهایتان پیشگیری کنید: با بزرگتر شدن اندازه پستانها نسبت به اندازه طبیعی بدن، امکان عرقسوز شدن این قسمت از بدن بیشتر هم میشود. معمولاً این عارضه با قرمزی، خارش و سوزش همراه است. خیلی از خانمها برای درمان این مشکل از پودرهای بهداشتی مخصوص استفاده میکنند، در حالی که این معضل ناخوشایند تنها با استفاده از چند ترکیب طبیعی هم قابل رفع است. برای درمان آن کافی است ابتدا لباس زیر خود را از تنتان دربیاورید تا هوا بهتر در این ناحیه از بدن گردش داشته باشد. سپس با استفاده از چند قطره روغن نارگیل، شیر تازه و سرد و کمی هم عسل یک کرم خنککننده طبیعی بسازید و آن را برای چند دقیقه در ناحیه مورد نظر ماساژ دهید.
روش دیگر استفاده از پارچه تمیز یا دستمال مرطوب و پدهای پنبهای و تهیه شده از الیاف طبیعی بین و زیر پستانهاست. سعی کنید این پدها را بهطور منظم و مرتب تعویض کنید تا مانع تعریق بیش از حد و در نتیجه عرقسوز و زخم آزاردهنده ناشی از آن شود.